Maart en April 1997

Rijks Universiteit Utrecht

Studium Generale Programma: Sterven, dood en rouw


Recentelijk (ongeveer de laatste twee decennia) heeft de interesse voor alles wat met de dood te maken heeft, een enorme vlucht genomen. Als het onderwerp niet zo serieus was, zou je van een rage kunnen spreken.

Er zijn vele redenen te noemen voor de belangstelling in deze, toch een tijdje verwaarloosde, laatste overgangsfase van een mensenleven. Een vaak genoemde reden is het wegvallen van duidelijk omschreven, collectieve kaders, waarin de rituelen rond de belangrijkste overgangsfasen van de mens (te weten: geboorte, volwassenheid, huwelijk en dood) nauwkeurig vastgelegd waren.

In de steeds individueler wordende samenleving vervaagt de behoefte aan collectieve gebruiken en zoekt men naar een persoonlijke invulling van de eigen `Rites de Passage'.

Een belangrijke bijdrage aan de hernieuwde aandacht voor de dood komt uit de wereld van aids-patiënten, die in een lange voorbereidingstijd op de dood, nieuwe rituelen ontwerpen en van het sterven soms een ware cultus maken.

Daarnaast speelt het argument van de ontwikkeling van de moderne medische wetenschap. De mens kan door de moderne technieken steeds langer in leven gehouden worden, maar paradoxaal genoeg wacht hem dan vaak een langer, slopender en ontluisterender sterfbed. De natuurlijke dood sterft uit en de `bewuste' dood wint terrein. Dat betekent meer vraag naar actieve levensbeëindiging en meer behoefte aan nieuwe rituelen.

Op vele manieren wordt aan deze behoefte tegemoet gekomen. Men wil de dood weer bespreekbaar maken en een plaats in de moderne samenleving geven.

De media besteden veel aandacht aan het sterven, rouw, euthanasie, zelfdoding en nieuwe begrafenisrituelen.

De uitvaartbranche experimenteert met nieuwe vormen om hun aanbod zoveel mogelijk op de individuele verlangens te kunnen toespitsen.

Kunstenaars vinden inspiratiebronnen voor het ontwerpen van zerken, grafbeelden, monumenten, lijkwaden en urnen. Op Internet kunnen nabestaanden een gedenkboek samenstellen.

In het najaar van 1996 was er een grote uitvaartbeurs in Utrecht. En de Universiteit Utrecht heeft sinds kort een Interfacultaire Werkgroep `Dood en Samenleving' met een leerstoel Verliesverwerking.

In samenwerking met deze werkgroep organiseert het Studium Generale een programma over de verschillende nieuwe ontwikkelingen rond dood, sterven en rouw.

In dezelfde periode zullen in de stad verschillende activiteiten rond dit onderwerp plaatsvinden, zoals o.a. een open dag van de begraafplaatsen in Utrecht (26 april), een tweetal lezingen over begraafplaatsen, grafmonumenten en memorietafels in het Catharijneconvent en er zal een dodendans worden opgevoerd in de Winkel van Sinkel.

Op 16 maart organiseert de Stichting Salon Utrecht een bijeenkomst over dit onderwerp in het Polmanshuis.

Lezingen

Maandag 10 maart:
Algemeen cultureel-historische inleiding.
Drs. W. Cappers (historicus, Arnhem).

Maandag 17 maart:
Medisch begeleide levensbeëindiging. De dokter als de dood.
Dr. H. ten Kroode (Interne Geneeskunde, AZU).

Maandag 24 maart:
Oude en nieuwe rituelen rondom de dood.
Drs. C. Menken-Bekius (Godgeleerdheid, UU).

Maandag 7 april:
Actuele ontwikkelingen in wetgeving rond uitvaart en erfrecht.
J. van de Beek (uitvaartondernemer, Bilthoven).

Maandag 14 april:
Rouw: begeleiding en therapie.
Prof.dr. J. van den Bout (Klinische Psychologie, UU).

Maandag 21 april:
Nog onbekend.

Plaats: Senaatszaal van het Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht (m.u.v. 17 maart en 7 april: Aula).
Aanvang: 20.00 uur precies.

Nog meer activiteiten

Salonbijeenkomst in het Polmanshuis op 16 maart van 14.30 -17.00 uur.
Presentatie: Paul Schnabel, hoogleraar Geestelijke Gezondheidszorg Universiteit Utrecht
Gasten.......: Theo Bakker van Bakker & Hament uitvaaartbegeleiders, uitvaartvernieuwer, theoloog
...................: Jan van den Bout, hoogleraar Verliesverwerking, Universiteit Utrecht
...................: Jasper Enklaar, feeelance journalist, hoofdredacteur 'De Uitvaart', auteur 'Onder de groene zoden
...................: Agaath de Kwaadsteniet, regiomanager Monuta Uitvaartverzorging
Column......: André Klukhuhn, hoofd bureau Studium Generale Universiteit Utrecht
Muziek......: Thalia Blaaskwintet

Het Museum Catharijneconvent organiseert twee lezingen:

Zondag 23 maart: Memorietafels, zorg voor het hier en het hiernamaals.
Mevr. dr. G. van Bueren (kunsthistorica, UU).

Zondag 6 april: Graven en zerken in Utrecht en provincie.
Drs. E. Maes (cultuurhistoricus, Utrecht).

Plaats: Museum Catharijneconvent, Nieuwegracht 63, Utrecht.

Aanvang: 14.00 uur precies.

Toegang: 12,-, incl. entree museum.

Openstelling van graftombes en crypten in verschillende kerken in de binnenstad.

Open dag begraafplaatsen Utrecht (26 april).

Een opvoering van een dodendans op het terrein van de Winkel van Sinkel.

En nog veel meer.